Grietje Beerents: een deken als bed

De 'stammoeder' van de stam Wouter Cornelissen (4) is Grietje Beerents. Wat is er over haar bekend? Gegevens over geboorte en overlijden ontbreken. Ze was twee maal gehuwd, dat weten we, en dat haar kinderen werden geboren in de jaren 1733-1753. Daarvoor en daarna ontbreekt tot nu toe ieder spoor van Grietje in de bronnen.

In internetpublicaties komen we haar regelmatig tegen als 'Grisjen Beerents'. Haar voornaam moet ergens verkeerd gelezen zijn door een genealoog. Ik vond haar tot nu toe steeds als Grietje of Grietjen.


Eerste huwelijk, met Frederik Aartsen Vink, in 1732 of 1733

In 1732 of 1733 trouwt Grietje Beerents voor de eerste keer. Omdat uit het eerste huwelijk van haar toekomstige echtgenoot Frederik Aartsen Vink nog twee kinderen in leven zijn (Steventien en Marretien) moet er een inventaris van de bezittingen opgemaakt worden.

Inventaris van de boedel van Frederik Aartsen Vink (1732)

Daaruit krijgen we een beeld van het welvaartsniveau van dit echtpaar, en van het huishouden waarin Grietje trouwt. Frederik en zijn eerste echtgenote bezaten een 'hutjen of huijsjen' in Drie, met daarbij 'een weijnigh saeijland', wat akkerland. De hele inboedel beslaat zeventien regels. Er is een 'veersjen', een jonge koe. Als meubilair hebben ze een bed met beddengoed (peluw, kussen, deken) en enkele stoelen. Voor het vuur zijn er een hangijzer en vuurschop. Aan kookgerei hebben ze een koekenpan, twee aarden potten en twee ijzeren potten. Het bouwgereedschap bestaat uit twee bijlen, een schop, een zeis, een hark en een wan. Al met al een schamel bezit. De inventaris maakt verder melding van het feit dat Frederik nog anderhalve gulden tegoed heeft voor de levering van een kar kortelingen (korte stukken hout). Bijzonder om zo een kijkje in de toekomstige 'eenkamerwoning' van Grietje te krijgen.


Tweede huwelijk, met Cornelis Jansen in 1743

Het huwelijk van Frederik Aartsen en Grietje Beerents duurt nog geen tien jaar. Frederik overlijdt in augustus 1741, kort voor de geboorte van hun zevende kind, de zoon die naar zijn overleden vader genoemd wordt. Ook nu wordt een inventaris opgemaakt van de bezittingen.

Inventaris van de boedel van Grietje Beerents (1743): 1 koperen aker, 1 chast, 1 ijseren pot , een pot lepel, 1 deksell, 1 koeken pan, 1 hanghijser, tangh, blaespijp, 1 deken waer op slapen in plaets van een bedde, eenige quade stoelen, 3 of 4 tinne lepels, wat aerde goet van coppen, potten en schotelen  

Grietje bewoont 'een hutje of huijsje', zo meldt de inventaris, mogelijk het zelfde als de woning uit de inventaris uit 1732. Levende have ontbreekt nu en de inrichting is nog beperkter dan in 1732. Er is weliswaar een kast, maar het bed ontbreekt. Het gezin behelpt zich met een deken, waar ze op 'slapen in plaets van een bedde'. De inventaris bestaat verder uit een paar slechte ('quade') stoelen en wat vaatwerk en als bestek hebben ze 3 of 4 tinnen lepels.

Cornelis Jansen en Grietje Beerents kregen tussen 1746 en 1753 zes kinderen. Van de zoons Berend (1749-1817) en Cornelis (1753-1836) is bekend dat ze nageslacht hadden. Sommige genealogen veronderstellen dat hun zoon Jan (geboren 1747). De vader is van Herman Jansen van Drie (stam 5), maar van Jan is tot nu toe geen enkel teken van leven gevonden na zijn doop. Deze verwantschap is dus puur speculatief.

Het Boshuis in Drie

Woonden Cornelis Jansen en Grietje Beerents in het Boshuis? 

Na deze twee boedelbeschrijvingen met slechts weinig bezit valt het moeilijk te geloven dat Cornelis Jansen en Grietje Beerents het Boshuis in Drie bewoonden, wat sommige genealogische onderzoekers menen (zie bijvoorbeeld Geneanet). Dit is niet meer dan een fantasievolle gedachte, waar geen concrete aanwijzingen voor zijn. Het is verleidelijk om, wanneer je een pannenkoek in het Boshuis eet, te fantaseren dat Grietje en Cornelis daar gezellig bij 'hun' open haard gezeten hebben.
Het huidige Boshuis werd gebouwd in 1765, zo kunnen we opmaken uit de muurankers, twaalf jaar na de geboorte van Wouter Cornelissen, het jongste kind van Cornelis en Grietje.
Als Cornelis Jansen nog in leven was - en toen in Drie woonde - heeft hij het Boshuis zien bouwen en zal hij er misschien binnen geweest zijn, maar het werd bewoond door de 'bosbewaarder', de boswachter, en het was de vergaderplaats voor de 'holtrichters', de bestuurders van het Speulderbos.
Naar het hutje van Grietje zullen we tevergeefs zoeken. Als er wat van rest dan zit het onder de grond, als archeologisch restant, een verkleuring in de grond.


Bronnen

Gelders Archief, 0203 ORA Veluwe en Veluwezoom, "Inventarissen tot dienste der onmundigen" van Veluwe en Veluwezoom, ingeleverd bij den landschrijver, 1687-1746, inv.nr.  495, 1731-1733, nr. 80 en  inv.nr. 502, 1742-1744, nr. 207.

Versie 14 februari 2016