woensdag 2 maart 2016

Drie-zonder-van: Franse Frans


Mevrouw Forsthövel-Drie, foutje?

Spelend in de Woerdense binnenstad, het was eind jaren zestig, kwam ik regelmatig langs het adres Plantsoen 3. Op de stijl van het deurkozijn, vlak onder de bel, zat een emaillen bordje met de naam 'Forsthövel-Drie' erop. De bewoonster was al veertig jaar weduwe van kleermaker Frans Joseph Forsthövel. Ze zette na het overlijden van haar man het bedrijf voort als winkelierster van herenmodezaak Forsthövel in de Voorstraat. Mijn vader kocht er wel eens een pak.  

Gewend aan mijn eigen familienaam zag dat 'Drie' er wat kaal uit. Was er met de meisjesnaam van mevrouw Forsthövel iets mis gegaan? Had een ambtenaar van de burgerlijke stand een foutje gemaakt door het voorvoegsel 'van' weg te laten en zat de familie Drie nu met de gevolgen daarvan? Familie van mijn Van Drie's misschien?


Doopinschrijving van Maria, dochter van Franciscus Drie en Anna Henri, 'peregrinorum', Utrecht 12 april 1784

Franse Frans

Drie, dat er zo Nederlands uitziet, blijkt een Franse oorsprong te hebben. In 1782 lieten stamvader Francois en zijn echtgenote Anna Henrij in de 'Franse kapel' in Amsterdam zijn dochter Maria Elisabeth dopen. De doopinschrijving in deze Waals gereformeerde kerk is in het Frans, maar de familienaam van de vader staat nadrukkelijk aangetekend als 'Drie'.  Twee jaar later zijn Francois en zijn echtgenote Anna Henri in Utrecht. Ze laten dan in de katholieke kerk hun dochter Maria dopen. Het doopboek noemt de ouders 'peregrinorum', dat je kunt vertalen als reizigers, rondtrekkers. Utrecht wordt de woonplaats van het gezin van Francois ofwel Frans Drie. In 1789 levert hij een akte van indemniteit in, waarin vermeld wordt dat hij uit Frankrijk afkomstig is [1]. Vier jaar later overlijdt hij, wonende in de Bagijnesteeg. Francois wordt begraven van de 'Roomsche Armenkamer'.  


Handtekeningen van bruidspaar en getuigen bij het huwelijk van Jacobus Foudrij en Maria Elisabeth Lajoux (Utrecht 12 juni 1822)
Handtekening van Jacobus Drie onder de geboorteakte van zijn oudste dochter (Utrecht 17 maart 1823) 

Drie of toch Foudry?

Van Frans Drie en Anna Henrij zijn dertien kinderen bekend. De twee jongste kinderen, Glaudius (1796-1821) en Jacobus (1798-1861) worden gedoopt met de familienaam Foudry. Die naam gebruiken de beide zoons later ook zelf. Jacques Foudry geeft in 1821 het overlijden van zijn broer Glaudius Foudry aan en ondertekent ook met die familienaam. In de marge van de overlijdensakte is aangetekend dat bij vonnis van de Rechtbank van Utrecht (13 maart 1822) de familienaam Foudrij gewijzigd moet worden in Drie. Dezelfde aantekening vinden we in bij de doopinschrijving van Glaudius.Drie maanden later trouwt Jacobus als 'Foudry' en zo ondertekent hij ook: 'J. Foudrij'. De huwelijksakte maakt melding van het feit dat Jacobus in documenten met de toenaam van Drie of Foudry voorkomt, maar dat het om dezelfde persoon gaat. Wie zijn doopinschrijving bekijkt ziet dat er aanvankelijk 'Drie' stond, wat doorgehaald werd en vervangen door 'Foudry'.Vier maanden later raakt ook Jacobus de familienaam Foudry kwijt. De Utrechtse Rechtbank bepaalt bij vonnis van 2 oktober dat jaar dat hij voortaan 'Drie' als officiële familienaam moet gebruiken. En dat doet hij ook. Jacobus past zijn handtekening aan en ondertekent op 17 maart 1823 de geboorteakte van zijn oudste dochter met 'J. Drie'. De naam Foudry verdwijnt daarmee uit deze familie. 
Vraag is bij wie het initiatief lag om de naam te wijzigen, een ambtenaar, of de broers zelf ? Bij het huwelijk van Jacobus maakte men er blijkbaar geen punt van. Onderzoek in het rechtbankarchief kan hier misschien het antwoord op geven.
  

De familienaam Drie in Frankrijk, geboorten 1966-1990 (website Geopatronyme)  


Franse familienamen Drie en Foudry

Drie is inderdaad een Franse familienaam, hoe Nederlands hij er op het eerste oog ook uitziet. Als je op de Franse familienamen website Geopatronyme zoekt, dan blijkt de naam Drie nog steeds voor te komen in Frankrijk. De naam Foudry oogt veel Franser dan Drie en komt ook voor in Frankrijk, zij het met maar één geboorte in de periode 1891-1990 (Geopatronyme). In België komen de namen Drie en Foudry niet voor. 



Paraplumaker (centsprent, negentiende eeuw, in Geheugen van Nederland


Auvergnats?

Van Francois Drie weten we niet meer dan dat hij uit Frankrijk afkomstig was. Maar uit de beroepen die leden van de familie Drie en hun verwanten uitoefenden kunnen we opmaken dat ze deel uitmaakten van de migrantengroep die in de achttiende en negentiende eeuw vanuit de Auvergne naar Nederland kwam. De Auvergne ligt in het hart van Frankrijk en beslaat grofweg de departementen 03 Allier, 63 Puy-de-Dôme, 15 Cantal en 43 Haute-Loire op de bovenstaande kaart. Scharenslijper, koperslager en paraplumaker c.q. parapluverkoper waren typische beroepen die deze 'Auvergnats' uitoefenden. De familie Drie telde tenminste drie generaties paraplumakers. De vader van mevrouw Forsthövel-Drie was de laatste.   
 

Woerdense Courant 16 november 1972 

De laatste Drie's

Van stamvader Francois Drie zijn, als gezegd, dertien kinderen bekend. Zijn zoon Jacobus had maar liefst achttien kinderen. Deze kinderrijke huwelijken waren geen garantie voor een langdurige bloei van deze stam Drie. Na vijf generaties stierf de familie uit.
De Woerdense weduwe Forsthövel was een van de laatste Nederlandse Drie's. Bij de Volkstelling van 1947 woonden nog vier dragers van de naam Drie in Nederland. Met het overlijden van haar nicht Jetske Drie in 2002 was de familie uitgestorven.  

De genealogie van deze familie Drie vindt u in dit blog.



[1] Marlou Schrover, Een kolonie van Duitsers. Groepsvorming onder Duitse immigranten in Utrecht in de negentiende eeuw (Amsterdam 2002) 316-320, waarin op blz. 316 te lezen is dat Francois Drie in 1789 zijn akte van indemniteit overlegde (ontleend aan Het Utrechts Archief, S.A. 11, inv. nr. 386, Beschikking: 14 april 1789, Drie, Francois, geb. te ‘Vrankrijk’). (publicatie op internet als pdf beschikbaar)

  


1 opmerking: